Uncategorised

Media Parafii lódzkiej

Słynni parafianie

Benedykt Bornstein (1880-1948) – wybitny polski filozof, więzień Pawiaka, w l. 1945-1948 profesor filozofii na Uniwersytecie Łódzkim. Jego żona Jadwiga z Goldmanów Bornstein (1877-1971) była kustoszem Centralnej Biblioteki Pedagogicznej w Łodzi. Pochowani na cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Warszawie. Wanda Falkowska (1924-1992) – autorka artykułów i reportaży o tematyce sądowej i społeczno-prawnej oraz powieści, działaczka „Solidarności”, działała w Komitecie Prymasowskim .

Jadwiga z Knollów Geyer (1864-1944) – córka warszawskich przemysłowców, żona łódzkiego fabrykanta Eugeniusza Geyer (1849-1928), razem z mężem podarowali plac pod budowę naszego kościoła. Jadwiga Geyerowa razem z córkami Anną Klawe (1890-1964) i Marią Lubieńską (1896-1963) ufundowały trzy ławki w kościele. Pochowana na starym cmentarzu na Ogrodowej w Łodzi w grobowcu Geyerów.

Wiesław Gerlicz (1872-1933) – ze starej rodziny ziemiańskiej wyznania ewangelicko-reformowanego, poseł na Sejm II RP, współzałożyciel spółki kolejowej „Siła i Światło”. Jego brat Oskar Gerlicz (zm.1941) był prezydentem Zgierza.

Jerzy Jelen (1900-1942) – pastor parafii łódzkiej w l. 1935-1941, aresztowany przez Gestapo, więzień Radogoszcza, zgniął w Dachau.

Natalia Jelinek – pierwsza kobieta delegatka na Synod Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w 1922 roku.

Teodor Junod – Szwajcar, właściciel pierwszego łódzkiego kina „Urania” i ojciec słynnego aktora Eugeniusza Bodo (1899-1943)

Rudolf Langrod (1874-1957) – znany adwokat i notariusz w Wiedniu, Warszawie i Łodzi, w okresie międzywojennym ekspert z zakresu prawa handlowego. Pochowany na łódzkim cmentarzu ewangelicko-reformowanym.

Witold Pogorzelski (1895-1963) – wybitny polski matematyk, profesor uniwersytetów w Łodzi i Warszawie, w naszym kościele wziął ślub w 1929 roku, po II Wojnie Światowej był członkiem parafii. Pochowany w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Adam Próchnik (1892-1942) – publicysta, działacz socjalistyczny (PPS), w l. 1928-30 poseł na Sejm II Rzeczpospolitej. W 1925 roku wziął ślub w naszym kościele. Pochowany na cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Warszawie.

Edmund Nekanda-Trepka (1880-1964) – pochodził ze starej rodziny ziemiańskiej wyznania ewangelicko-reformowanego, inżynier chemik. W l. 1945-1958 był profesorem i później dziekanem Wydziału Chemii Politechniki Łódzkiej, a po przenosinach do Warszawy na Politechnice Warszawskiej. Pochowany na cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Warszawie.

Wiktor Wagner (*25.11.1868 †17.07.1951), urodził się w Słucku jako drugi z trzech synów Pawła Wagnera (*1824 †1882) i Anny ze Schwenbergerów (*1837 †1905).
Wagnerowie byli ziemiańską szlachecką rodziną kalwińską, z dawna osiadłą na Litwie. Ojciec Wiktora, Paweł Wagner – jak głosi napis na jego warszawskim grobie – był professorem nauk przyrodzonych , nauczycielem w słynnej Akademii kalwińskiej założonej w Słucku przez Radziwiłłów. Jednak po powstaniu styczniowym i laicyzacji szkoły, prawdopodobnie na początku lat 70. XIX w. rodzina przeniosła się do Warszawy. Także i tu Adam Wagner uczestniczył w życiu zboru ewangelicko-reformowanego do swej śmierci w 1882 r. W ślady ojca poszli też synowie. Starszy brat Wiktora – Bronisław Wagner, lekarz oftalmolog – w latach 90. XIX w. był nawet członkiem Kolegium Kościelnego zboru warszawskiego.
     Wiktor Wagner po ukończeniu szkół podstawowych i odbyciu przepisowej praktyki zawodowej w aptekach warszawskich, 28 września 1893 r. uzyskał stopień prowizora farmacji b. Medycznego Fakultetu Imperatorskiego Uniwersytetu Warszawskiego . Potem przez siedem lat pracował w Łodzi, gdzie zatrudnił się w aptece szpitala Scheiblera na rogu ul. Przędzalnianej i Milionowej, a także w aptece szpitala Czerwonego Krzyża. Tu poznał swą przyszłą żonę, Elfrydę Binekównę (*02.10.1879 †21.01.1970), córkę wdowy, gospodyni (intendentki) szpitala Scheiblera – Otylii. Binekowie byli rodziną ewangelicko-augsburską, znaną później w Łodzi ze swej działalności w Towarzystwie Polaków-Ewangelików.
Mając pracę w Łodzi, Wiktor Wagner tutaj zamieszkał z żoną i tu urodziło się ich dwoje najstarszych dzieci: Anna (*1901 †28.03.1919) i Wacław (*27.07.1905 †03.06.1980). W Łodzi w 1905 r. zmarła też matka Wiktora – Anna Wagnerowa. Po jej śmierci Wiktor Wagner wyjechał z rodziną do Tomaszowa Mazowieckiego, gdzie również pracował w aptece, i gdzie urodził się mu kolejny syn – Kazimierz (*16.01.1907 †03.11.1964).
     Po kilku latach Wagnerowie wrócili do Łodzi. Rodzina powiększyła się też o najmłodszego z czwórki rodzeństwa – Zbigniewa (*02.02.1912 †12/13.03.1945). Do końca I wojny światowej Wiktor Wagner dzierżawił łódzkie apteki Wierzbickiego i Łabudzińskiego. Przez wiele lat mieszkali w domu na rogu Głównej i Kilińskiego, na I piętrze, nad apteką Hamburgera, przy czym mieszkanie ich połączone było wewnętrznymi drzwiami z laboratorium i salą posiedzeń Towarzystwa Aptekarzy, którego Wiktor Wagner był głównym działaczem i animatorem.
Koniec I wojny i ogłoszenie niepodległości otworzyły nowe możliwości. Po odbyciu półrocznych kursów dla okręgowych inspektorów farmaceutycznych zorganizowanych jeszcze przed końcem wojny na Uniwersytecie Warszawskim przez Ministerstwo Zdrowia Publicznego, Opieki Społecznej i Ochrony Pracy, Wiktor Wagner dostał nominację na inspektora farmaceutycznego. Zajął się organizacją tego urzędu przy Wydziale Zdrowia Województwa Łódzkiego i pracował na tym stanowisku przez 18 lat, to jest do przejścia na emeryturę w 1935 r. Za swoje zasługi dla rozwoju farmacji, otrzymał wtedy od ówczesnych władz koncesję na uruchomienie w Łodzi własnej apteki. Ponieważ nie dysponował potrzebnymi do tego funduszami, wszedł w spółkę z magistrem farmacji Albertem Alojzym Zieglerem, który poniósł koszty urządzenia apteki na ul. Piotrkowskiej vis á vis Grand Hotelu.
     Z wybuchem wojny, w grudniu 1939 r. Niemcy wysiedlili rodzinę Wiktora Wagnera z zajmowanego przy ul. Żwirki mieszkania, odebrano mu także aptekę, którą po podpisaniu volkslisty przejął w całości Albert Ziegler. Pozbawieni domu i środków do życia, w lutym 1940 r. Wagnerowie wyjechali do Warszawy, gdzie mieszkali już ich żonaci synowie. Po upadku powstania warszawskiego i opuszczeniu Warszawy, ostatecznie w lutym 1945 r. powrócili do Łodzi do swego przedwojennego mieszkania.
     W Łodzi Wiktor Wagner uruchomił odzyskaną aptekę i prowadził ją do swej nagłej śmierci latem 1951 r. Został potrącony przez samochód na ul. Piotrkowskiej, przed apteką. Miał 82 lata. Elfryda Wagnerowa, zmarła wiele lat później w Warszawie, w początku 1970 r. Wiktor Wagner i jego żona zostali pochowani na Cmentarzu kalwińskim w Warszawie przy ul. Młynarskiej, w tym samym grobie co wcześniej jego starszy brat Bronisław.
     Przez całe swe czynne życie zawodowe Wiktor Wagner zaangażowany był w najróżnorodniejsze prace społeczne, działalność zboru ewangelicko-reformowanego oraz Towarzystwa Polaków – Ewangelików w Łodzi. Jako młody człowiek, po przyjeździe do Łodzi wybrany został na sekretarza „Macierzy Szkolnej”, która organizowała za czasów carskich polskie tajne nauczanie. Brał udział w pracach Towarzystwa Kolonii Letnich dla Dzieci. Podczas I wojny światowej pracował jako sekretarz w Sekcji Farmaceutycznej Polskiego Komitetu Obywatelskiego, współdziałał z Polskim Czerwonym Krzyżem w Sekcji zaopatrywania potrzebujących w leki i środki opatrunkowe.
     Po I wojnie został prezesem Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego w Łodzi, i organizatorem sekcji naukowej tego Towarzystwa. zakładając przy nim laboratorium analityczne. Za zasługi około podniesienia zawodu farmaceutycznego, w 1930 r. otrzymał Złoty Krzyż Zasługi. Przez kilka lat (do 1938 r.), gdy do szkoły tej chodzili jego synowie, pełnił obowiązki przewodniczącego Koła Rodziców Gimnazjum im. J. Piłsudskiego w Łodzi, późniejszego 3 LO. Był także prezesem Kolegium Kościelnego Parafii Ewangelicko-Reformowanej w Łodzi. W domu Wagnerów gromadzili się liczni aptekarze jak i łódzcy działacze obu Kościołów ewangelickich. Szczególna przyjaźń łączyła Wiktora Wagnera z ks. Ludwikiem Zaunarem i ks. bp Karolem Kotulą.
Po II wojnie, po powrocie do Łodzi, Wiktor Wagner przez rok organizował od nowa pracę wspomnianego Szkolnego Koła Rodziców (choć synowie już szkołę ukończyli). Wznowił działalność Sekcji Naukowej przekształconej na Oddział Łódzki Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego, był członkiem Komisji Laboratoryjno-Analitycznej przy Okręgowej Izbie Aptekarskiej w Łodzi oraz członkiem Kolegium Kościelnego.
     Równie aktywny udział w życiu społecznym i kulturalnym Łodzi, a później Warszawy, brali trzej synowie Wiktora Wagnera – Wacław, Kazimierz i Zbigniew. Informacje o tym znaleźć można w pracy Szulców o Cmentarzu Ewangelicko-Reformowanym w Warszawie.
     Źródła: Dokumenty rodzinne w posiadaniu red. Krzysztofa Wagnera (wnuka Wiktora Wagnera) oraz B.Kopczyńskiej-Jaworskiej, jak również wspomniana publikacja Szulców.
Informacje z życiorysu i zachowanych dokumentów Wiktora Wagnera; oraz J. i E. Szulcowie, Cmentarz Ewangelicko-Reformowany w Warszawie, Warszawa 1989, s. 262; APŁ, UWŁ, sygn. 1165.

Ludwik Zaunar (1896-1945) – pastor parafii łódzkiej w l. 1922-1935, po Powstaniu Warszawskim wywieziony do obozu Dachau, gdzie zginął w lutym 1945 roku.

Remont kościoła 2012

Cmentarz ewangelicki

ul. Rejtana 12

Cennik:

dzierżawa (20 lat) - 2000 zł
dzierżawa dla parafian opłacających składki - 50%
odnowienie dzierżawy - 50%
ustawienie pomnika - 15% wartości
użyczenie kościoła - 1000 zł
posługa duchownego dla osób nie będących członkami parafii - 500 zł
pozwolenia na ustawienie pomnika oraz budowę grobu głębinowego uzyskać można WYŁĄCZNIE w kancelarii Parafii Ewangelicko-Reformowanej w Łodzi.

Parafia Ewangelicko-Reformowana w Łodzi
ul. Radwańska 37
Tel. 784 722 155
Kancelaria czynna jest w godzinach 10-14 (we wtorek nieczynna).
Nr konta:
PL 24 1140 2017 0000 4402 0329 4725